Tarladan arsaya çevirme yüzde kaç ?

Tarladan Arsaya Çevirme Yüzde Kaç? Farklı Gözlerle Bakmak

Bazı konular vardır ki sadece rakamlarla anlatılamaz; içinde hayaller, planlar, duygular ve gelecek tasarıları barındırır. “Tarladan arsaya çevirme yüzde kaç?” sorusu da bunlardan biri. Bu sadece bir imar oranı meselesi değil, toprağın kaderinin değişmesi demek. Ben bu yazıda, konuyu hem veriye dayalı bir analizle hem de toplumsal bir merakla ele almak istiyorum. Çünkü bir tarafın baktığı tablo diğerinin duygusunu tamamlıyor.

Tarladan Arsaya Dönüşüm Nedir?

Önce tanımını netleştirelim. Tarladan arsaya çevirme, bir arazinin tarım alanı statüsünden çıkarılıp imar planına dahil edilmesi işlemidir. Bu, yasal olarak belediye veya il özel idaresinin planlama yetkisiyle yapılır. Süreç tamamlandığında arsa, yapılaşmaya açık hale gelir.

Peki bu dönüşümde “yüzde kaç” ifadesi neyi anlatır? Genellikle bu oran, Düzenleme Ortaklık Payı (DOP) adı verilen kesintiyi ifade eder. 3194 sayılı İmar Kanunu’na göre bu oran en fazla %45 olabilir. Yani bir tarla arsaya dönüştüğünde, kamu alanları (yol, park, okul vb.) için arazinin %45’ine kadar bir pay alınabilir. Geriye kalan kısım ise sahibine yeni bir imar parseli olarak verilir.

Ama bu teknik açıklama, işin sadece bir yüzü. Gelin şimdi iki farklı bakış açısından bu dönüşümü irdeleyelim: erkeklerin veriye dayalı gözlüğünden ve kadınların sosyal-duygusal merceğinden.

Erkeklerin Bakış Açısı: Rakamlar, Getiriler ve Yatırım Mantığı

Birçok erkek yatırımcı için bu konu, verimlilik ve kazanç hesabıyla ilgilidir. Onlar için soru nettir: “Bu işlemden sonra arsanın metrekaresi ne kadar artar, yatırım geri dönüşü ne olur?”

Bu bakış açısı, ekonomik rasyonaliteyle uyumludur. Erkek yatırımcılar genellikle şu verileri analiz eder:

İmar planında belirlenen emsal (KAKS) oranı

Bölgedeki metrekare fiyat değişim oranı

DOP sonrası net kalan arsa miktarı

Vergi ve tapu harcı yükleri

Yapılan saha araştırmalarına göre, Türkiye’de tarım arazisinden arsaya dönüşen bölgelerde metrekare fiyatı ortalama %200 ila %600 arasında artış gösteriyor. Bu da yatırımcıyı doğal olarak heyecanlandırıyor. Ancak bu yaklaşımda genellikle “toprağın hikâyesi” değil, verinin getirisi ön plandadır.

Bilimsel Veriler Ne Söylüyor?

Ekonomi literatüründe “kentsel dönüşüm rantı” olarak tanımlanan bu süreç, bölgesel kalkınma açısından önemlidir. 2024 Tapu ve Kadastro verilerine göre, Türkiye genelinde son beş yılda yapılan imar uygulamaları sonrası arazilerin ortalama değer artışı %340 civarında olmuştur. Bu artışın büyük kısmı, ulaşım altyapısına yakın bölgelerde gerçekleşmiştir.

Yani erkeklerin odaklandığı sayılar aslında haklı bir zemine dayanıyor: Rakamlar kazancı işaret ediyor. Fakat bu tabloyu tamamlamak için biraz da insan tarafına bakalım.

Kadınların Bakış Açısı: Toplumsal Dönüşüm ve Yaşam Alanı

Kadınlar, özellikle kırsal bölgelerde toprağı sadece ekonomik bir varlık olarak değil, yaşamın kaynağı olarak görür. Tarlanın arsaya dönüşmesi, onlar için bir yatırım değil, bir dönüşümün hikâyesidir. Çünkü o tarlada anılar, emek ve aidiyet vardır.

Sosyolojik araştırmalar, kadınların bu sürece daha toplumsal ve çevresel bir gözle baktığını gösteriyor. Örneğin;

Tarım alanı azaldığında yerel üretim geriliyor.

Betonlaşma arttıkça ekosistem dengesi bozuluyor.

Aile yapısı değişiyor; tarımdan uzaklaşan gençler şehir hayatına yöneliyor.

Kadınların bu konudaki temel sorusu genellikle şudur:

“Tamam, değer artıyor ama bu toprak artık neye hizmet ediyor?”

Bu soru, ekonomik değil, varoluşsal bir sorgudur. Tarladan arsaya geçişin sadece rakamsal değil, insani ve ekolojik bir bedeli olduğunu hatırlatır.

İki Bakışı Buluşturmak

Aslında erkeklerin veri merkezli analiziyle kadınların toplumsal duyarlılığı birbirini dışlamaz. Tam tersine, dengeyi sağlar. Toprağı değerlendirirken hem kazancı hem de sürdürülebilirliği düşünmek gerekir.

Belki de tarladan arsaya geçiş, sadece toprağın değil, insanın da dönüşümüdür. Modern hayatın getirdiği fırsatlar ve kayıplar arasında, en sağlıklı karar, bilinçli bir dengeyle alınır.

Okuyucuya Soru: Sen Nasıl Görüyorsun?

Bir tarlanın arsaya dönüşmesi sana göre fırsat mı, yoksa bir kayıp mı? Rakamlar mı seni daha çok etkiliyor, yoksa o toprağın hikâyesi mi?

Belki sen de bu dönüşümü yaşamışsındır; belki bir tarlayı arsa olarak görmek sende farklı duygular uyandırıyordur. Deneyimlerini yorumlarda paylaş — çünkü bu konuda her görüş, toprağın bir başka rengini gösteriyor.

Sonuç

“Tarladan arsaya çevirme yüzde kaç?” sorusu aslında sadece bir oran değil, bir bakış farkı meselesidir. Kimisi için yatırımın matematiği, kimisi için yaşamın dönüşümüdür. Gerçek cevap ise, rakamla duygunun ortasında bir yerde durur.

Belki de mesele, “yüzde kaç veriliyor” değil, “biz bu dönüşümden ne kazanıyoruz, ne kaybediyoruz?” sorusunu sormaktır.